سلامت نیوز: نخستین روزهای سال نو برای بسیاری از مردم با سفرهای نوروزی زمینی و هوایی همراه است. مسافران با توجه به مقصدشان یا علایق شخصی یا در نظر گرفتن توان مالی خود همواره یکی از انواع وسایل نقلیه از جمله خودروی شخصی، هواپیما، اتوبوس یا قطار را برای انجام سفر انتخاب می‌کنند.
به گزارش سلامت نیوز، ایران نوشت: از آنجا که نمی‌توان هیچ جنبه‌ای از زندگی انسان‌ها را خالی از حق و حقوق در نظر گرفت در این رابطه نیز قانونگذار برای مسافران حقوقی تعیین کرده است که رعایت آنها می‌تواند تا حد زیادی تضمین‌کننده سفری امن، راحت و مطمئن برای همگان باشد.
منشور حقوق مسافردر پایانه‌های سفرهای بین شهری
به استناد موضوع ضوابط ماده 9 آیین‌نامه اجرایی تبصره (1) ماده 31 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، منشورحقوق مسافران در سفرهای بین شهری چنین تدوین شده است:
مسافر حق دارد بلیت مسافرتی به‌نام خود داشته باشد. بلیت، قرارداد حمل بین شرکت و مسافر است که بر اساس آن، شرکت، مسئول جابه‌جایی مسافر از مبدأ تا مقصد در یک دوره زمانی مشخص با وسیله نقلیه معین است. بلیت صادره متعلق به مسافر بوده و در صورت اخذ وجه و صدور بلیت، ارائه سرویس حمل و نقل و رساندن مسافر به مقصد مندرج در بلیت، تکلیف شرکت و حق مسافر است. مسافران با سن کمتر از 2 سال حق بهره‌مندی از سرویس رایگان حمل و نقل بین شهری را بدون اختصاص صندلی دارا هستند.
مسافر باید به اطلاعات سفر از قبیل نرخ خدمات، نوع خدماتی که مسافر باید دریافت نماید، شناسایی نام راننده و مشخصات ناوگان مورد بهره برداری، مسیر سفر، محل پیاده شدن، محل‌های توقف برای نماز و صرف غذا و... دسترسی داشته باشد. مسافر حق دارد به‌طور آزادانه نسبت به انتخاب شرکت مسافربری و انتخاب صندلی برای صدور بلیت اقدام نماید.
به‌منظور حصول اطمینان از دریافت خدمات استاندارد، پروانه فعالیت ارائه‌کننده خدمات را رؤیت و مطالعه نماید. شر کت‌ها موظفند اصل پروانه فعالیت را در معرض دید و رؤیت مسافران قرار دهند. از رفتار مناسب و حسن برخورد و تکریم کارکنان شرکت و رانندگان و خدمه سرویس‌های مسافرتی برخوردار شده و شئونات اخلاقی و اسلامی و انسانی در محیط سفرهای بین شهری درباره وی رعایت شود. از خدمات بموقع و بدون تأخیر بهره‌مند گردد. در صورت بروز تأخیر در حرکت وسیله نقلیه در زمان تعیین شده، شرکت مکلف است در اسرع وقت و حداکثر تا یک ساعت نسبت به جایگزینی وسیله نقلیه مناسب اقدام نماید. شرکت باید مسافرین را در زمان مناسب و معمول و با پرهیز از ایجاد تأخیرهای غیرمعمول در هنگام سفر و خارج شدن ناوگان از مسیر اصلی برای مسافرگیری و... به مقصد برساند.
مسافر حق دارد در چار چوب مقررات نسبت به انصراف از سفر و استرداد بلیت خود اقدام نماید. در صورت انصراف مسافر از سفر، بهای بلیت تا یک ساعت قبل از حرکت 90درصد و بعد از آن 50درصد از کل مبلغ بلیت باید به مسافر مسترد شود. در صورت بروز تأخیر بیش از یک ساعت در اعزام وسیله نقلیه و بنا به درخواست مسافر، کل مبلغ بلیت باید به مسافر برگردانده شود.
از خدمات مطلوب و کاملاً بهداشتی در محیط سفرهای بین شهری بهره‌مند گردد. بویژه توزیع آب آشامیدنی باید بوسیله ظروف یکبار مصرف صورت پذیرد و تهیه و توزیع مواد خوراکی از مراکز دارای مجوز بهداشتی معتبر و با استفاده از مواد بسته‌بندی شده دارای پروانه ساخت و دارای تاریخ مصرف معتبر صورت پذیرد. از سفری ایمن و با رعایت کامل اصول ایمنی و دارای پوشش بیمه‌ای مناسب بهره‌مند شود.
در محل‌های مجاز (به غیر از اطراف پایانه‌های مسافری) و با رعایت اصول ایمنی و مقررات ترافیکی از وسیله نقلیه پیاده شود. با توجه به طول زمان و بعد مسافت سفر، توقف در زمان‌های مناسب بین مسیر حق مسافر است و رانندگان باید جهت تأمین نیازهای ضروری مسافرین و رفاه حال آنان با مسافران و بویژه گروه سالمندان و کودکان و بیماران مساعدت و همراهی لازم را بنمایند. پس از اتمام عملیات فروش اینترنتی بلیت، پیام کوتاه جهت تأیید خرید بلیت دریافت و تصویر چاپی بلیت خریداری شده را دریافت دارد. با رعایت حال سایر مسافرین از تجهیزات و امکانات رفاهی وسیله نقلیه از قبیل کولر، بخاری، آبسرد کن، تلویزیون و... بهره‌مند شود. مسافر حق دارد شکوائیه خود از عملکرد شرکت حمل و نقل، راننده و کارکنان آن را حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ سفر در مراجع حمل و نقلی مربوطه از قبیل ادارات کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای مطرح و ثبت نموده و به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات دسترسی داشته باشد. شرکت حمل و نقل مکلف است مدیر پاسخگو را در زمان ارائه خدمات به مسافران در محل سرویس دهی به‌کارگیرد. هرگاه وسیله نقلیه در طول مسیر سفر به هر علت از کار بازماند، امکان ادامه مسافرت با وسیله نقلیه مناسب در اسرع وقت و بدون ایجاد هزینه‌ای اضافی از سوی شرکت برای وی فراهم شود. توشه همراه خود را تا سقف وزنی 20 کیلوگرم به‌صورت رایگان در سفرهای بین شهری حمل نماید.
مسافران هواپیما چه حقوقی دارند؟
بر اساس مفاد 5 قانون هواپیمایی کشوری و ماده 19 کنوانسیون ورشو مصوب سال 1354 مسافران حقوقی دارند که باید از سوی تمامی شرکت‌های هواپیمایی رعایت شود در غیر این صورت تخلف محسوب می‌شود. بر این اساس مسافرین به صورت یکسان از خدمات شرکت‌های هواپیمایی بهره‌مند می‌شوند. در صورتی که با‌وجود داشتن بلیت تأیید شده شرکت هواپیمایی از پذیرش مسافر به لحاظ محدودیت‌های شرکت حمل‌کننده اعم از بازرگانی، فنی یا حقیقی امتناع کنند، در اینصورت شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد وجه و همچنین ارائه یک بلیت رایگان مشابه از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است. همچنین اگر ابطال پرواز از زمان خرید بلیت تا یک هفته قبل از انجام پرواز باشد در اینصورت شرکت حمل‌کننده موظف به پرداخت کامل وجه بلیت است. اما اگر ابطال پرواز از شش روز تا 24 ساعت قبل از انجام پرواز باشد، در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به‌پرداخت کامل وجه بلیت و ارائه یک بلیت مشابه با 30درصد تخفیف از لحاظ مسیر و کلاس پروازی به‌مسافر است. اگر ابطال بلیت از 24 ساعت مانده تا زمان انجام پرواز، انجام پذیرد در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به پرداخت کامل وجه و ارائه یک فقره بلیت نیم بهاء مشابه از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است. اما در صورت بروز تأخیر در انجام پرواز بر اساس زمان درج شده در بلیت مسافر، اقدامات ذیل باید توسط شرکت هواپیمایی انجام شود.
- نماینده شرکت هواپیمایی با حضور در میان مسافران با متانت و احترام نسبت به اطلاع‌رسانی صحیح در خصوص تأخیر پرواز اقدام می‌کند.
- شرکت هواپیمایی نسبت به اطلاع‌رسانی از طریق سیستم اطلاعات پرواز به صورت مستمر اقدام می‌کند.
- در صورت تأخیر بیش از یک ساعت و کمتر از دو ساعت از مسافران پذیرایی با میان وعده به عمل خواهد آمد. اما اگر تأخیر بیش از 2 ساعت و تا 4 ساعت باشد: انجام پذیرایی مناسب با توجه به امکانات فرودگاهی، فراهم کردن امکان برقراری ارتباط تلفنی جهت اطلاع رسانی، تغییر پرواز در صورت درخواست مسافر و امکان انجام آن، انجام اقدامات لازم برای اعزام با سایر شرکت‌های هواپیمایی (در صورت درخواست مسافر) و در صورت وجود پرواز از همان مسیر یا انتقال به مقصد نهایی از طریق مسیرهای جایگزین (به غیر از مسیر درج شده در بلیت)، پرداخت کامل وجه بلیت مسافر در صورت انصراف مسافر از ادامه پرواز از حقوق مسافر است. اما در صورت تأخیر بیش از 4 ساعت، شرکت حمل‌کننده موظف به ارائه یک فقره بلیت مشابه با تخفیف 30 درصد از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است. در مورد پروازهایی که به‌دلیل شرایط جوی یا امنیتی فرودگاه مبدأ، مقصد و در مسیر دچار تأخیر یا ابطال می‌شود، شرکت‌های هواپیمایی با رعایت مقررات پذیرایی از مسافرین فقط موظف به استرداد کامل وجه به مسافرین هستند.
- در صورتی که هواپیما در مکانی به غیر از مقصد مسافر یا نقطه میانی (در پروازهای اتصالی مندرج در یک بلیت) توقف کند شرکت هواپیمایی موظف است مسافر را به مبدأ یا مقصد پرواز مطابق یکی از روش‌های زیر منتقل کند.
- انتقال مسافر به مبدأ توسط شرکت هواپیمایی حامل صورت پذیرفته و کل وجه بلیت بدون کسر جرایم به مسافر پرداخت شود.
- در صورت درخواست و انتقال مسافر به مقصد یا هر وسیله نقلیه عمومی زمینی (اتوبوس، قطار، ...) این انتقال ضمن فراهم کردن شرایط لازم و پرداخت هزینه‌های آن توسط شرکت حامل صورت می‌گیرد.
در صورت فقدان یا آسیب دیدگی جامه‌دان و بار همراه، شرکت حمل‌کننده بر اساس دستورالعمل پیگیری، جست‌و‌جو یا جبران خسارت خود (وفق پیمان ورشو که عیناً در تاریخ 1364/8/19 به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز رسیده است) موظف به تأمین رضایت مسافران هستند. مسافر در صورت فقدان یا آسیب دیدگی جامه دان و بار همراه بلافاصله (قبل از ترک فرودگاه) فهرست آن را به شرکت حمل‌کننده ارائه دهد. در صورت تأخیر در تحویل جامه دان و بار همراه، ضروری است مسافر حداکثر ظرف مدت 21 روز نسبت به ارائه اعلام موضوع خود به شرکت حمل‌کننده اقدام کند. به منظور تأمین تسهیلات، رفاه و ایمنی مسافر توانخواه، شرکت‌های حمل‌کننده در چارچوب دستورالعمل‌های تخصصی ذیربط اقدامات لازم را در ارائه خدمات مناسب و رایگان معمول خواهند کرد. شرایط خاص مسافر توانخواه باید در زمان خرید بلیت و حداکثر تا 48 ساعت قبل از پرواز به شرکت حمل‌کننده اعلام شود. ضروری است مسافر برای آگاهی از چگونگی این خدمات با دفتر شرکت حمل‌کننده تماس بگیرند. مسافر بیمار در دوره پس از عمل جراحی یا دوره نقاهت از قاعده مسافرین توانخواه مستثنی هستند و تابع مقررات حمل بیمار شرکت حمل‌کننده خواهند بود.
حقوق مسافران قطار
قطار یکی از وسایل نقلیه مورد علاقه مسافران بخصوص برای مسافت‌های طولانی است اما در این وسیله نقلیه نیز مسافران حقوقی دارند که باید از سوی شرکت مربوطه رعایت شود:
به‌عنوان مثال چنانچه بلیت مسافر گم شود، به شرط حضور بموقع (حداکثر ۴۵دقیقه مانده به حرکت) در ایستگاه‌های راه‌آهن که سیستم فروش بلیت آنلاین دارند و در وقت اداری، بلیت المثنی طبق آیین‌نامه مربوط صادر می‌شود؛ بلیت مفقودی باید از طریق شبکه رایانه‌‌ای صادر شده و استرداد نشده باشد. صدور بلیت المثنی با ۵ درصد قیمت کل بلیت، انجام می‌شود و در صورت مفقود شدن آن، بلیت المثنی دیگری صادر نخواهد شد؛ درحال حاضر بلیت المثنی از طریق سیستم استرداد نمی‌شود؛ استرداد بلیت المثنی فقط به شرط ارائه بلیت اصلی و بلیت المثنی به صورت همزمان در ایستگاه‌های آنلاین و همه نمایندگی‌های فروش و با هماهنگی اداره برنامه‌ریزی و عملیات فروش انجام می‌شود.
حقوق مسافر در تأخیر حرکت قطار از مبدأ
تأخیر در شروع حرکت قطارهایی که مسافران آن از باجه کنترل بلیت عبور و در سکو یا داخل قطار قرار گرفته‌اند جزو تأخیر نهایی آنها در مقصد محاسبه و مورد ملاک برای پرداخت خسارت قرار می‌گیرد. در مورد تأخیر بیش از حد مقرر قطار اکسپرس یا سریع در رسیدن به مقصد، اگر تأخیر، ناشی از حوادث طبیعی نباشد در صورتی که ورود قطار به ایستگاه مقصد بعد از گذشت وعده غذایی روزانه باشد یک وعده پذیرایی رایگان بر اساس ساعت ورود قطار انجام می‌شود. در صورت تأخیر بیش از زمان معین که منجر به جاماندن مسافر از قطار بعدی شود، چنانچه فاصله بین ورود قطار قبلی و حرکت قطار بعدی بیش از ۳ ساعت باشد و همچنین هر دو بلیت به نام مسافر باشد، وجه کامل بلیت قطار بعدی پرداخت یا مسافر با قطارهای بعدی اعزام می‌شود.
چنانچه این تأخیر منجر به اقامت در شب شود، هزینه اقامت و غذا به عهده شرکت ریلی بوده و در صورت اعزام با قطار درجه پایین‌تر مابه التفاوت بلیت به مسافر پرداخت می‌شود و در صورت اعزام با قطار درجه بالاتر، مابه التفاوت از وی دریافت نمی‌شود.
قوانین ابطال بلیت
حداکثر تا یک ساعت پس از صدور بلیت به شرط حرکت نکردن قطار، باز بودن مرکز فروش ابطال بلیت فقط در همان مرکز صادر‌کننده با پرداخت وجه کامل آن امکان‌پذیر است. مقررات ابطال برای بلیت‌های اینترنتی و خریداری شده از کیوسک وجود دارد و این دسته از بلیت‌ها را فقط طبق قوانین استرداد می‌توان مسترد کرد.
حقوق مسافر در قبال لغو برنامه حرکت قطار
وجه کامل بلیت، تا یک ماه پس از تاریخ حرکت در همه مراکز فروش به مسافر پرداخت می‌شود یا می‌تواند با اولویت، بلیت برای قطارهای بعدی تهیه کند. چنانچه بلیت رفت و برگشت یکسان و همنام باشد، وجه کامل بلیت رفت حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ حرکت در همه مراکز فروش به مسافر پرداخت می‌شود یا در صدور بلیت قطارهای بعدی اولویت خواهد داشت؛ در صورت تمایل مسافر، وجه کامل بلیت برگشت نیز پرداخت می‌شود، حداکثر زمان استرداد بلیت برگشت ۳ ساعت قبل از حرکت قطار است.
حقوق مسافر در قبال از کار افتادن کامل تهویه
در صورتی که بلیت به نام مسافر باشد، ۵۰ درصد بهای بلیت بعد از کسر خدمات به مسافر حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ حرکت تحت شرایطی پرداخت می‌شود. پذیرایی در برخی قطارهای ویژه، اختیاری و با درخواست مسافر انجام می‌شود بنابراین مسافر باید هنگام تهیه بلیت و در صورت تمایل به‌پذیرایی در قطار با پرداخت هزینه مربوطه بلیت خود را دریافت کند. پرداخت خسارت، با ارائه اصل شناسنامه یا کارت شناسایی معتبر به‌همراه یک برگ کپی آن و لاشه بلیت تا یک‌ماه پس از تاریخ حرکت در همه مراکز فروش بلیت امکان‌پذیر است. در صورت مشاهده افراد بدون بلیت در قطارهای عادی و سریع، رئیس قطار موظف است بهای کامل بلیت را از مسافر با صدور قبض مربوط، دریافت کند در قطار اکسپرس ۵۰ درصد بیش از بهای بلیت اخذ خواهد شد؛ صدور قبض در قطار برای مسافر بدون بلیت، به منزله تأمین جا برای وی نیست.
مقررات صدور بلیت نیم بها
صدور بلیت نیم بها برای جانبازان و خانواده‌های معظم شاهد با ارائه اصل کارت شناسایی معتبر در همه مراکز فروش امکان‌پذیر است. بلیت نیم بها برای کودکان ۲ تا ۱۲ سال با ارائه شناسنامه صادر می‌شود. برای مسافرت کودکان زیر ۲ سال بدون اختصاص جا، ۱۰ درصد بهای بلیت دریافت می‌شود؛ درصورت تقاضای جا برای اطفال زیر دو سال، بلیت نیم بها برای استفاده در کوپه والدین صادر خواهد شد.
مقررات ابطال و استرداد بلیت در مراکز فروش
بلیت تا یک ساعت پس از صدور، به‌شرط عدم حرکت قطار و باز بودن مراکز فروش، در مرکز صادر‌کننده بلیت با پرداخت کامل بهای آن به مسافر قابل ابطال است. بلیت قطارهای مسافری در همه مراکز فروش رایانه‌‌ای بلیت (در ساعات کاری نمایندگی‌های فروش) با ارائه کارت شناسایی طبق مقررات قابل استرداد است و نیازی به مراجعه به مرکز خرید بلیت نیست.
مقررات در این‌باره به شرح زیر است:
تا ساعت ۱۲ روز قبل از حرکت قطار، ۹۰ درصد بهای بلیت پرداخت می‌شود؛ از ساعت ۱۲ روز قبل از حرکت تا سه ساعت پیش از حرکت قطار، ۷۰ درصد بهای بلیت پرداخت می‌شود؛ از سه ساعت مانده به حرکت تا لحظه حرکت قطار۵۰ درصد بهای بلیت پرداخت می‌شود و استرداد بلیت پس از حرکت قطار امکان‌پذیر نیست.
نظر شما